QUY TRÌNH TỔ CHỨC TANG LỄ CHO NGƯỜI MẤT

Quy trình tổ chức tang lễ cho người Việt không hề đơn giản. Mỗi một địa phương hay mỗi một gia đình… có những tục lệ rất khác nhau. Tuy nhiên, quy trình thực hiện một buổi tang lễ vẫn có sự chuẩn mực theo phong tục tập quán của người Việt Nam được lưu giữ rất lâu đời. Minh chứng rõ nét nhất khi chúng ta tìm hiểu trại hòm MARTINO. Đây là địa chỉ tổ chức tang lễ uy tín nhất Việt Nam hiện nay.  

 Quy trình tổ chức tang lễ của người Việt

QUAN ĐIỂM CỦA NGƯỜI VIỆT VỀ VẤN ĐỀ TANG LỄ CHO NGƯỜI ĐÃ MẤT

Quy trình tổ chức tang lễ cho người đã mất đối với người Việt rất được coi trọng. Thực tế Việt Nam là một nước chịu ảnh hưởng khá nhiều phong tục tập quán của người Trung Quốc và đặc biệt nhất đó là nghi thức ma chay cho người đã mất. Tuy nhiên chúng ta vẫn có sự khác biệt rất riêng mà chỉ người Việt mới có. 

Hiện nay các nghi lễ này được giản tiện khá nhiều để phù hợp với cuộc sống hiện đại. Mặc dù giản tiện nhưng những nghi lễ chính vẫn được bảo tồn. Bởi người Việt luôn có quan điểm hết sức rõ ràng về vấn đề báo hiếu, sự tôn nghiêm đối với người đã mất. 

Phong tục tổ chức tang lễ của người Việt vẫn được bảo tồn theo thời gian

Mỗi người Việt Nam đều chảy trong mình dòng máu Việt, do đó vấn đề báo hiếu ông, bà, bố, mẹ và những người đã mất phải thể hiện sự trang trọng, tôn nghiêm trong các nghi lễ. Không những vậy, người Việt luôn là những người sống tình cảm, vấn đề gia quyết, họ tộc, huyết thống rất thiêng liêng. 

Dẫu biết rằng “sinh-lão-bệnh-tử” là khó tránh, nhưng con cháu vẫn luôn muốn dành cho người quá cố một buổi lễ thật ý nghĩa để khẳng định họ đã có một cuộc sống thật trọn vẹn. Tang lễ của người mất phải có đầy đủ họ hàng thân quyến, con cháu phải về đông đủ. Ngoài ra còn có làng xóm, bạn bè đến để từ biệt. Từ xa xưa vấn đề tang lễ luôn luôn được người Việt Nam coi trọng và bây giờ cũng vậy văn hóa tín ngưỡng này chưa bao giờ mai một đối với con dân đất Việt. 

QUY TRÌNH TỔ CHỨC TANG LỄ CHO NGƯỜI MẤT

Theo phong tục tập quán của người Việt Nam thì quy trình tổ chức tang lễ không thể thiếu các thủ tục quan trọng sau đây:

Lập bàn thờ vong

Đây là nghi lễ không thể thiếu trong quá trình tổ chức tang lễ cho người đã mất. Nghi lễ này phải được tiến hành trước khi khâm liệm và phải được lập trước cửa nhà. Đây là một cỗ linh sa và được đặt ở trên một chiếc bàn khá rộng.

Trên bàn thờ sẽ có bài vị, mâm ngũ quả, bát hương, thẻ hương và di ảnh của người mất. Lưu ý bát hương đặt trên bàn thờ vong được làm bằng một đoạn của cây chuối. Lưu ý đối với đám ma chỉ dùng một loại hương duy nhất đó là hương đen. Hai bên của bàn thờ vong phải đặt 2 cây chuối non và được cắm vào bình. 

Lập bàn thờ vong cho người mất

Có một điểm đặc biệt mà có lẽ nhiều người không biết đến đó là cạnh linh sa có đặt một chiếc thang bằng rọc chuối. Ước chừng chiếc thang này phải có độ dài khoảng 50 cm. Như vậy có thể thấy rằng một đám tang sử dụng một loại cây khá quen thuộc đó là cây chuối. Bởi theo quan niệm của người xưa họ cho rằng cây chuối là biểu tượng của sự đoàn kết, sum vầy, che chở, yêu thương đùm bọc, giúp đỡ lẫn nhau trong gia đình. Hơn thế nữa chuối còn là loại cây là biểu tượng cho sự ngay thẳng, trung hiếu và thật thà. 

Nghi thức khâm liệm

Quy trình tổ chức tang lễ cho người đã mất cũng không thể thiếu nghi thức quan trọng này. Nghi thức này sẽ được tiến hành khi kết thúc hồi kèn trống dài. Lúc này khăn và đũa sẽ được lấy ra. Đồng thời người nhà sẽ gói toàn bộ thân thể người mất bằng vải trắng và sau đó đặt họ vào áo quan. Gáy người mất sẽ được gối 2 chiếc bát ăn cơm đặt úp. 

Nhiều nơi còn có quan niệm là đặt một bộ tam cúc vào trong quan tài với mục đích là trừ tùng. Vị trí quan tài được đặt ở chính giữa gian nhà và được đặt song song với bàn thờ tổ tiên và chiếc quan tài được đặt lên hai đoạn cây chuối. Đối với những trường hợp người mất bị bệnh phù thũng, thì người ta sẽ dùng gạo rang hoặc cám rang hoặc cũng có thể là chè khô rắc vào trong quan tài với mục đích hút ẩm. Trên nắp quan tài có nến thắp 24/24 tiếng và một bát cơm có 1 quả trứng luộc.  

Nghi thức phục hồn

Người xưa cho rằng khi chết hồn sẽ bị lìa khỏi xác do đó cần phải làm nghi lễ này để bắc thang cho linh hồn người mất leo lên được Thiên Giới. Khi hồn đã lên được thiên giới bị chiếc thang này sẽ được chặt bỏ. Mục đích là không để hồn lang thang ở hạ giới. Thủ tục này thường thì các thầy cúng sẽ được mời đến đề gọi và làm nghi lễ phục hồn. 

Nghi lễ phát tang cho con cháu

Tất cả khăn tang của con chau, gia quyến sẽ được chuẩn bị đầy đủ và đặt trên một chiếc mâm đặt ở trên hương án. Khi tiến hành nghi lễ này con cháu sẽ quỳ dưới chiếu và thường thì con trưởng sẽ làm nhiệm vụ phát khăn tang cho gia đình. Đối với những người vắng mặt sẽ được đặt lại mâm. Tùy theo thứ bậc đối với người mất sẽ có màu khăn tang và cách quấn tang khác nhau. 

Nghi lễ phát tang cho con cháu

Việc đội khăn tang phải duy trì đến khi đám tang kết thúc, riêng vợ, chồng, con cái thì vẫn phải đội đến hết ngày giỗ. Tuy nhiên, hiện nay chúng ta có thể thay thế bằng một tấm băng đen đeo trước ngực.  

Nghi thức Phúng viếng 

Đây là nghi lễ mà những người thân, họ hàng, bạn bè, làng xóm… đến chia buồn cùng gia đình. Nghi lễ này sẽ có tiền vàng, hương, hoa, rượu, gạo, nến, tiền đến viếng. Họ sẽ thắp những nén hương cuối cùng cho người đã mất thể hiện lòng thương tiếc vô hạn với gia đình. Mỗi một đoàn đến phúng viếng sẽ có một hồi kèn trống nổi lên. 

Nghi lễ tế vong 

Nghi lễ này tùy từng vùng mà quy trình tổ chức tang lễ có thể có hoặc không. Nghi lễ này được tiến hành vào buổi tối là thời điểm người đến phúng đã vãn. Ở phía đối diện bàn thờ vong sẽ đặt một chiếc bàn, trên bàn có bình hương, chai rượu, một đĩa thịt luộc và một đĩa xôi. Nhiệm vụ này sẽ được chủ tế dâng và đọc tế. 

Nghi lễ quay linh cữu 

Nghi lễ này được tiến hành vào đúng 12 giờ đêm. Quan tài được đặt ngang với ngôi nhà và có đầu hướng vào bàn thờ, chân quay ra cửa. Theo người xưa cho rằng nếu đặt ngược lại, người mất sẽ không ra được khỏi nhà. Khi quay xong linh cữu người nhà có thể đi nghỉ và chỉ để lại một vài người thức trông nom và thắp hương. 

Nghi lễ tế cơm 

Nghi lễ này được làm vào buổi sớm sáng hôm sau, cách thời điểm trước khi cất đám là 1 tiếng. Lễ gồm một bát cơm, đĩa muối và một quả trứng luộc, 1 chén nước. Nghi lễ này được làm với mong muốn là cho người mất được ăn no trước khi đi.  

Nghi lễ cất đám 

Trước khi cất đám, thầy cũng sẽ đọc văn tế và lấy dao chém 3 nhát lên áo quan. Tục lệ này với mong muốn là xua tan đi tà ma, ác quỷ giúp cho linh hồn được yên tĩnh về cõi vĩnh hằng. Sau đó quan tài sẽ được đậy kín lại cho lên xe tang. Nghi lễ cất đám phải được sắp xếp theo thứ tự đó là: Phật linh đi đầu xong đến long kiệu, cờ phướn, tiếp đến là cầu kiểu và linh sa. Kế tiếp là cờ tang, đội phường kèn xong đến xe tang và cuối cùng là con cháu và xóm làng…

Nghi lễ cất đám ma của người Việt

Nghi lễ hạ huyệt

Nghi lễ cuối cùng trong quy trình tổ chức tang lễ chính là hạ huyệt. Huyệt mộ đã được người thân đào trước. Sau đó quan tài được đặt xuống huyệt mộ vào đúng giờ đẹp. Người con trưởng sẽ là người lấp hòn đất đầu tiên, sau đó đến các con, người thân trong gia đình và bạn bè, làng xóm. 

Thời điểm này phần mộ của người mất mới chỉ được đắp một cách sơ sài. Sau đó thắp hương và để một bát cơm lên mộ. Có một điều kiêng kỵ đó là khi trở về người đưa đi sẽ phải chọn một con đường khác để về mà không được đi con đường lúc đi đưa đám. 

Ngoài ra còn một nghi thức nữa đó là nghi lễ rước vong về thờ cúng. Tất cả phần lễ vật trên linh sa sẽ được đặt lên bàn thờ mà người nhà đã lập bao gồm: Bát hương, ảnh, mâm ngũ quả. Trên bàn thờ luôn phải có nhang, đèn đây là vật dụng không thể thiếu trên bàn thờ người mới mất. 

Quy trình tổ chức tang lễ cho người mất của người Việt Nam khá cầu kỳ. Tuy nhiên đây là một truyền thống cần được lưu giữ và bảo tồn vì đây là một di sản văn hóa của người Việt Nam. Hy vọng bài viết này đã giúp các bạn hiểu thêm được rất nhiều điều về văn hóa người Việt.